รายละเอียด : คู่มือปฏิบัติ : การจัดทำแผนแม่บทลุ่มน้ำ (ฟรี)

คู่มือปฏิบัติการจัดทำแผนแม่บทลุ่มน้ำเล่มนี้ จัดทำขึ้นเพื่อเป็นเอกสารอ้างอิงและแนวทางการปฏิบัติที่สามารถนำไปใช้ได้จริงในทุกลุ่มน้ำทั่วประเทศ โดยพัฒนาขึ้นจากกรอบแนวคิด Function-Based Clusters (FBC) และ Strategic Environmental Assessment (SEA) ซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญในการจำแนกพื้นที่ตามหน้าที่หลักของระบบลุ่มน้ำและประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมเชิงยุทธศาสตร์ เพื่อให้การจัดการทรัพยากรน้ำของไทยมีมาตรฐานเดียวกัน และตอบสนองต่อเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) อย่างเป็นรูปธรรม

เนื้อหาภายในเล่มนำเสนอทั้งด้านกรอบแนวคิดและขั้นตอนปฏิบัติ เริ่มจากการอธิบายความสำคัญของการจัดทำแผนแม่บทลุ่มน้ำในบริบทประเทศไทย ที่เผชิญความท้าทายด้านการบริหารจัดการน้ำ ไม่ว่าจะเป็นน้ำท่วม น้ำแล้ง น้ำเสีย หรือน้ำเค็มรุก รวมถึงความซับซ้อนจากการมีหลายหน่วยงานเกี่ยวข้อง แนวคิด FBC จึงเข้ามาช่วยจำแนกพื้นที่ออกเป็น 6 ประเภท ได้แก่ พื้นที่ต้นน้ำและอนุรักษ์ พื้นที่กักเก็บน้ำ พื้นที่ทางน้ำและฟลัดเวย์ พื้นที่เมืองและเศรษฐกิจ พื้นที่เกษตรกรรม และพื้นที่เปราะบาง โดยสามารถแบ่งย่อย (Sub-zoning) เพื่อให้การวิเคราะห์และวางแผนมีความแม่นยำยิ่งขึ้น เมื่อผนวกเข้ากับ SEA ซึ่งเป็นกระบวนการประเมินผลกระทบเชิงยุทธศาสตร์ ก็จะได้ข้อมูลเชิงพื้นที่และเชิงนโยบายที่ชัดเจนสำหรับการตัดสินใจ

คู่มือเล่มนี้ยังอธิบายบทบาทและหน้าที่ของผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นผู้จัดการโครงการ ผู้เชี่ยวชาญด้าน GIS อุทกวิทยา สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ–สังคม ผู้เชี่ยวชาญ SEA รวมถึงผู้นำกระบวนการมีส่วนร่วม ทั้งหมดทำงานร่วมกันภายใต้โครงสร้าง 7 Milestones (M1–M7) ตั้งแต่ Kick-off, Risk Maps, เกณฑ์ FBC+Sub-zoning, Draft FBC Map, Policy Map, Validation จนถึงการจัดทำรายงานฉบับสมบูรณ์ และ 7 Work Packages (WP1–WP7) ที่ช่วยแบ่งงานตามสาขาและทำงานคู่ขนานเพื่อลดระยะเวลา

จุดเด่นของคู่มือนี้คือการบูรณาการข้อมูลกับ Policy Map และ Dashboard ที่เชื่อมโยงข้อมูลพื้นที่–ปัญหา–โครงการ–ช่วงเวลา ทำให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียสามารถเข้าใจได้ง่าย และหน่วยงานสามารถนำไปใช้ตัดสินใจได้ทันที พร้อมทั้งมี ตัวชี้วัดด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจ สำหรับติดตามและประเมินผลอย่างต่อเนื่อง ช่วยปรับปรุงลำดับความสำคัญของโครงการให้สอดคล้องกับสถานการณ์จริง

ท้ายที่สุด หนังสือเล่มนี้ยังชี้ให้เห็นการเชื่อมโยงกับกรอบนโยบายระดับชาติ ได้แก่ แผนบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ 20 ปี ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี และเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) โดยถือเป็น “สะพาน” ระหว่างหลักการเชิงทฤษฎีกับการปฏิบัติจริง ที่จะทำให้การวางแผนจัดการน้ำในลุ่มน้ำทั้ง 22 แห่งทั่วประเทศมีมาตรฐานเดียวกัน บูรณาการทุกภาคส่วน และนำไปสู่การบริหารจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน