สิ่งทั้งหลายที่ห้อมล้อมตัวเราในชีวิตประจำวัน เช่น ต้นไม้ ภูเขา แม่น้ำ ทะเล ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ อาคารบ้านเรือน ถนนหนทาง รถยนต์ คน สัตว์ ตลอดจนวัตถุสิ่งของรอบตัวเรา ฯลฯ แม้กระทั่งตัวตนของเรา ชื่อนามสกุล ยศถาบรรดาศักดิ์ เกียรติยศชื่อเสียง ญาติมิตร บริวาร ทรัพย์สินเงินทอง ฯลฯ เหล่านี้ล้วนเป็น ความจริงชั้นเปลือกนอกที่เรียกว่า "บัญญัติธรรม" หรือ "สมมุติบัญญัติ" หรือ "สมมุติสัจจะ" ซึ่งเป็นความจริงโดยสมมุติ (Artificial Turth, Conventional Truth) ทั้งสิ้น

ยังมีความจริงอีกระดับหนึ่ง ซึ่งเป็นความจริงในระดับลึกสุดของมนุษย์และสัตว์ทั้งหลาย เป็นความจริงอันเป็นที่สุดที่เรียกว่า "ปรมัตถสัจจะ" (Absolute Truth, Ultimate Reality) ความจริงในระดับนี้คือการทำงานของจิต+เจตสิก และรูปที่มีการเกิด-ดับ-เกิด-ดับ...ฯลฯ สืบต่อกันอยู่ตลอดเวลา เป็นความจริงของธรรมชาติที่พ้นจากสมมุติบัญญัติ เป็นความจริงที่มิได้มีบุคคล หรือมีอัตตาตัวตนตามที่หลงเข้าใจผิดมาตลอด ความรู้ในเรื่องนี้ไม่สามารถเข้าถึงได้ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ แต่พระพุทธองค์ทรงเข้าถึงได้ ตรัสรู้ได้ด้วยพระสัพพัญญุตญาณแล้วทรงนำมาแสดงให้พวกเราได้รู้ตาม ผู้ที่ประจักษ์แจ้งความจริงขั้นนี้จะสามารถละอัตตาตัวตน ละกิเลส และเข้าถึงความดับทุกข์ คือ มรรค ผล นิพพาน ได้ในที่สุด